Garazi Kamiori elkarrizketa

• Twitter
• Facebook

Bi urte pasa dira proiektua aurkeztu zenuenetik, Elkarrek liburua plazaratu duen arte. Nolakoa izan da `Beste norbaiten zapatak´ liburuaren ibilera? Aurkeztu orduko idatziak zenituen ipuin gehienak ala azken bi urteotan idatziak izan dira?

Bi urte beteko dira aurten Igartza Bekara proiektua aurkeztu nuenetik. `Gerizpeko panpinak´ zuen izena garai hartan. Bi ipuin joan ziren proiektuko lagin bezala: Panenka eta Nessun Dorma. Horiek dira idatzita nituen bakarrak. Hortik aurrera etorri dira beste seiak.
Hasieran zuen izenburua aldatu egin nion; baina lehenengo hura gogoratze aldera, ipuin bati jarri nion izenburutzat.

Zuzenketa asko egiten dituen idazlea al zara? Kontatu badaiteke behintzat, nolakoa da zure kasuan idazkera prozesua?

Pentsatzen dut idazle guztiak garela zuzenken atzetik ibiltzekoak. Era berean, morroitza dugu zuzenketekiko. Baina, begira, lana txukun erakutsi nahi baduzu, eta egindakoa era batean hobetu, beti ari zara zuzenketa posibleak bilatzen.
Nire kasuan, zortzi egoera desberdin erakusten ditut. Eta hortik abiatu dut idazketa prozesua: lehenengo egoera asmatu, zer gertatuko den eta nola amaituko den. Eta horren gainean pertsonaiak osatu ditut eta egoera era batera edo bestera bideratu.

Esan izan duzunez, bidegurutze batean dauden pertsonen inguruko kontakizunak dira hauek. Liburua amaitu berritan, grosso modo esanda, ia pertsonaia gehienak piperminduta daude. Desasosegu hori probokazio moduan har daiteke akaso? Irakurleari barrenak astintzeko edo...

Beti esan dut norberak bere burua pertsona arrunt moduan ikusten duela; eta noski, inguruko zenbait dituela arrotz, edo normaltasunetik kanpo baleude bezala. Baina hori ezin al daiteke alderantziz izan? Beharbada gu geu gara arraroak besteen begi arruntetan. Bakoitzak du bere obsesioa, txikia ala handia izan. Eta bai, desasosegua lortzeko ahaleginak egin ditut. Ez dut enpatia garatu nahi: sinpatia eta antipatia sortu nahi ditut irakurleagan.

Zure ustez, beste norbaiten zapatak janzteak ez dirudi hain ariketa traumatikoa izan behar duenik. Baina lerrotan ez da zorionerako tarte handirik. Maiz, harramazka moduko bat, urratu bat sentituko du irakurleak. Eta bitxia da, pertsonaien artega eragiten duten kontuak ez baitira beti larriak edo hil ala bizikoak, ezta?

Aldous Huxleyk esan omen zuen bizitzaren komediatan begiraleak garela, eta tragediatan aldiz, parte hartzaileak. Beste norbaiten zapatak janzteak enpatia eskatzen du; eta badirudi hori eskasten ari dela egunetik egunera. Liburuan ageri diren zortzi ipuinetan deserosoa den zerbait agertzen da. Batzuetan momentuan ageri dena, besteetan iraganetik datorrena. Beharbada norbaiti harramazka bat irudituko zaio, beste norbaiti, aldiz, arrakala handiagoa. Irakurle bakoitzaren araberako kontua da.


"Erretratuak dira, zinematografikoak"

Estetika baino (kontatzeko modua) istorioa bera lehenetsi duzu. Gaur gaurkoak dira gaiak: alzheimerra, presoei bisita, futbolaren diktadura, ohe arrotzaren sindromea, sare sozialen aipamena nonbait ikusi dut ere... Gaurko bizimoduaren erretratua ere bada liburu hau. Kontakizunen markoa behintzat bai, ezta?

Estetikari eman diot garrantzia; ez baitira era berdinean kontatzen "matematika" edo "panenka" ipuinak, esaterako. Hala ere, istorioari erreparatu diot; edozeini gerta dakizkiokeen istorioak dira; gure etxeko txikitasunean sartu eta gurera etortzen direnak. Erretratuak dira, zinematografikoak. Gaurkotasuna dute, oraingoa bai, bederen. Egunero erabiltzen ditugun tresnak azaltzen dira; eta baita gaiak ere.

Castillo Suarez, Eider Rodriguez eta Leire Bilbaoren aipamenak jaso dituzu liburuan. Aitortza moduan hartu behar dugu ala kontakizunaren lagungarri baino ez dira aipamen horiek?

Hirurak dira gogoko ditudan autoreak. Castilloren kasuan, bere poema batetik hartu nituen liburuaren tesia, eta aipatzea ezinbestekoa zitzaidan. Leirek ere hitz egiten du zapaten inguruan... Eta Eiderrek "On the Road" ipuinean ere presoen gaia erabili zuen. Hirurak egin zaizkit ezinbesteko.


"Poesia izugarri maite dudan generoa da"

Zortzi ipuin jaso dituzu liburuan. Baina prentsaurrekoan esan zenuenez, batzuk liburutik kanpo geratu dira. Zein izan da batzuk aukeratu eta besteak baztertzeko irizpidea? Honi lotuta, zer gertatuko da itzalean geratu diren istorio horiekin?

Gehienbat biribiltasun kontua izan da. Bide baten inguruan dabiltzanak aukeratu dira; eta biribiltasun batetik kanpo geratzen zirenak tiradera batean sartu. Azkenean bilduma bat osatu behar da, eta bilduma horrek koherentea behar du izan. Eta batzuek ez zuten bide berdina jarraitzen. Ipuin horiekin zer gertatuko den? Batek daki. Oraingoz nahikoa dut argitaratu direnekin.

Poetak dituzu gustuko. Genero horretan idatzia duzu zerbait? Poesiarik argitaratzeko tentaziorik ez duzu izan?

Poesia izugarri maite dudan generoa da. Nire garai beretsuko poesia jarraitu izan dut: Etxarte, Barandiaran, Meabe, Rekalde, Bilbao... Eta noski, Castillo Suárezena. Azken urteotako aniztasun estilistikoa estimatzen dut eta baita gai anitzak tratatu izana. Nire aldetik, ez dut poesia idazteko gaitasunik; eta tentaziorik, sekula. Nahiago dut kanpotik begira nagoela poesia irakurri, idazten hasi baino.

Akaso aurreko galderarekin lotuta dago. Etorkizun hurbilean, baduzu egitasmorik buruan? Ipuin gehiago, nobelaren bat akaso, poesia bildumarik...

Zerbait otu zait, baina ezer argirik ez dut buruan. Oraingoz lehenengo lan hau erakutsi nahi dut eta hilabete gutxiren buruan zerbait egiten hasi... Dena ez dizut kontatuko, bada... Baina ziur ez dela poema-bilduma bat izango.


"Ez dut zalantzarik: Sautrelarenak egin du"

Sautrelan ari zara lanean. Baina apirilean azken saioa eskainiko da. Bertan lanean ari zaren aldetik, uste duzu 2013an akaso saio gehiago izango direla ala, benetan, Sautrela amaitzera doa. Zure ustea zein da?

Ez dut zalantzarik: Sautrelarenak egin du. Azken urteotan agian, beharbada eta baliteke ugari entzun dira ETB1en emititzen ziren saio askoren etorkizunaren inguruan. Ez da bakarra itzuli. Ez dago interesik, hori da kontua. Sautrela ETBn dagoen saiorik merkeenetarikoa da. Merkea, eta kritikoa... Eta azken horrek ezinegona sortzen dio bati baino gehiagori.

Bi-hiru eguneko zalaparta izan zen Sautrelaren itxieraren harira. Baina ez da urrutirago joan ika-mika. Berehala itzali dela. Txikikeria dirudien arren, ez al zaizu kezgarria egiten? Zure ustez, idazle, irakurle eta orohar kultur sortzaileen erreakzioa nahikoa izan al da?

Gutxi gara eta bakoitzak galtza bete lan du bereari eusteko. Egin da zalaparta: idazleek idatzi dute, kazetariek idatzi dute; egon da zalaparta eta ez da gutxi. Horri eutsi beharko diogu. Baina gizartearen ildoan goaz eta zalapartak gutxi du irauten. Lodosako ikastolaz akordatzen al gara? Badirudi aberastu direla; baina badakigu ez dela hala. Idazleengatik eta kultura eragileengandik jaso dugun babesa eskertzen da; baina eurez gain, jende askok egin beharko luke tira; ETBtik hasita. Eta ez da halakorik gertatu.


"Sariak eta bekak amu bihurtzen dira edozein esparrutan"

Igartza saria irabazi zenuen, horri esker, liburu hau gauzatzeko laguntza jaso zenuen. Gauzak dauden bezala, akaso hau da idazle gazteei, aurrera egiteko geratzen zaien modu bakarrenetakoa ezta? Baldintza duinetan liburu bat idazteko aukera banaketakoa esan nahi da.

Sariak eta bekak amu bihurtzen dira edozein esparrutan. Zinemagintzan izan liteke; musikan edo literaturan. Azken finean, akuilu lana egiten dute bekek. Urruzuno sariak kendu egin dituzte; akabo gazteentzat motibazio puntu bat. Idazle berriei aukera bat emateko sortutako sariak beti dira onuragarriak, nire ustez. Eta Igartza motibazioa izan daiteke. Beka egon ezean, lotsagatik, lanagatik edo hamaika konturengatik ez genukeen gure burua aurkeztuko. Eta ondorioz, ez legoke ez idazle berririk ezta libururik ere.

Duela bi urte jaso zuen Igartza Saria. Haren ondotik iritsi da "Beste norbaiten zapatak" liburua.

Egun ezagunak diren idazleek jaso izan dute Igartza Saria. Sarituen zerrendan zure izena ageri da orain. Horrek, gutxienik, konfiantza emango dizu, ezta?

Nire mesanotxean egon diren zenbait idazleren liburuek jaso zuten Igartza saria. Bertigoa ematen du, sariaren aldetik, euren maila berean egoteak. Lana taxutzen ari zarela, aurrera egiteko konfiantza ematen du. Baina konparazioneak ez omen dira bidelagun onak. Eta niretzat, haien herena izatea lortzen badut, pozik egoteko modukoa da.

Bideoan, liburuaren aurkezpen ekitaldian Aiurri herri aldizkariak jasotako irudiak.