Erreportajeak

"Beti da bihar: Datozkeen literaturak" leloarekin publikatu zuen Euskal Idazleen Elkarteak Hegats aldizkariko 57. zenbakia, Mikel Antzaren zuzendaritzapean. Bertan, Imanol Ubedak kantagintza eta poesiaren arteko harremana aztertzen duen erreportajea publikatu zuen, Gorka Urbizu, Jon Basaguren eta Olatz Salvador elkarrizketatuta. Kanten hitzak poesia dira? Literatura da? Zer harreman dute kantariek beren kanten hitzekin? (Argazkian: Jon Basaguren).

Itzulpengintza jarduera feminizatua omen da; baina azken urteotan argitaratu diren euskararako itzulpenak aztertuta, lautik hiru gizonezkoek sinatuak direla ikusiko dugu. Nondik nora desoreka hori? Arrazoiak ulertu nahian, Itziar Diez de Ultzurrun, Bego Montorio eta Ana Moralesengana jo dugu argibide eske.

Idazleen lana amaituta eta ia ebatzita iristen da geure eskuetara eta bidean izan dituzten trabak ikusezinak izan litezke irakurleontzat. Trabak izan, badituzte, baina. Horietariko batzuk aletuta datoz hemen, Irati Jimenez Uriarteren, Peru Magdalena Arriagaren eta Uxue Alberdi Estibaritzen ahotik eta oinetatik.

Inor ez delako profeta bere mendean. Horixe du Asier Amezagaren (Getxo, 1986) saiakerak izenburutzat. Kuriosoa egin zitzaidan titulua: aditza duen esaldia, ezeztapena baina baieztapen eta menpekoa dena aldi berean, eta Miguel de Unamuno Sariaren irabazle, zer eta Gabriel Arestiren inguruko lan bat. Autorearen hasierako asmoa Arestiren eragina aztertzea omen zen, baina, aurrera egin ahala, “Aresti nola egin den” aztertzen bukatu du.

Jatorrizkoa argitaratu zenetik 70 urte pasa diren honetan, Simone de Beauvoirren Bigarren sexua argitaratu du Eskafandrak euskaraz, Irene Arraratsek itzulita. Ez da baina, azken urteetan euskarara ekarritako teoria feministaren liburu bakarra. Euskarazko itzulpengintza eta feminismoa, kostatako bide batetik, fruituak ematen ari den praktika da dagoeneko.

Introitus.- Homeroz, Odiseaz eta duela 2.500 urteko testu bat ingelesera enegarrenez itzultzeaz. Itzulpen feministez (?), txakurrez, esklaboak urkatzeaz eta metafora generodunez. Apaizez, kanonaz eta Shakespeareren besaulkiaz. Zergatik horrek guztiak ez duen bost axola, edo, batek daki, agian bai.