Erreportajeak

Aingurak Erreketan (Susa, 2001) eta Bulkada (Susa, 2010), bi poema liburu ditu orain artean Jon Benito idazle zarauztarrak. Biak dira poesia politikoaren edo poesia sozialaren adibide bikainak baina jauzi handia nabari da batetik bestera. Izan ere, lehenean poema eder asko aurki daitezke baina bigarrena mekanismo emozional trinkoa da, lehen lerrotik azkenera eraginkortasun harrigarriz funtzionatzen duena. Liluragarria da mekanismo horrek nola funtzionatzen duen ikustea eta Jon Benitoren poesian barneratzea, besteak beste, Gabriel Arestiren, gure lehen poeta sozial eta zibilaren lekukoa nola jasotzen duen ikusteko.

Beste literatura batzuetan baino gehiago, elipsia figura erretoriko zentrala izan da euskal literatura garaikidean. Izan ere, idazleak gatazka armatuaren protagonista ere izan diren neurrian eta gatazka hori literaturara eraman duten neurrian erabakigarria bihurtu da zer kontatu eta zer ez kontatu erabakitzea. Territorio libre bihurtzeko literaturak ezinbestean elipsiak erabiltzen ikasi behar izan du eta irakurleok, elipsiak irakurtzen trebatu behar izan dugu.

Sally Rooney idazle irlandarrak bi nobela ditu argitaratuak: Conversations with Friends (2017) eta Normal People (2018). Maitasunaz eta laguntasunaz dihardu, politikaz eta ekonomiaz, eta horiek egunerokotasunean hartzen dituzten formez. Harrapatu egiten du haren idazkerak. Hau sarreratxo bat da, idazleari berari eta bere bi nobelei buruzkoa.

Kaspar Hauserren kasuak interes handia piztu du belaunaldiz-belaunaldi. Alemanian, Nurenbergen 1828ko maiatzaren 26an 16 urte inguruko gazte bat azaldu zen, eskuan nota bat zuela, bertan bere izena idatzia: Kaspar Hauser. Une horretan Hauserrek ez zekien ez idazten, ez irakurtzen, ez hitz egiten. (Argazkia: Werner Herzog-en filmatik).

Aspalditik, ez dago utopiarako lekurik gure bizitzan. Mundu berria eta hobea nahi dugu, baina egiten al dugu ezer hori lortzeko? Literatura distopikoak zer gerta litekeen ohartarazten digu, aldaketak egiten hasi ezean.

Roberto Bolañoren liburuak abiapuntu dituten hiru sormen lan proposatzen dizkizuegu erreportaje honetan. Bolañoren liburuetan murgiltzen hasteko, Bolañoren liburuetan murgiltzen jarraitzeko. (Irudia: Por el olvido liburua).